การโต้แย้ง
การแสดงทรรศนะที่แตกต่างกัน ระหว่างบุคคล ๒ ฝ่าย โดยแต่ละฝ่ายพยายามให้ข้อมูล สถิติ หลักฐานเหตุผล รวมทั้งการอ้างถึงทรรศนะของผู้รู้ เพื่อสนับสนุนทรรศนะของตนเองและคัดค้านทรรศนะของอีกฝ่ายหนึ่ง
กระบวนการในการโต้แย้ง
1. การตั้งประเด็นในการโต้แย้ง
2. การนิยามคำสำคัญที่อยู่ในประเด็นของการโต้แย้ง
3. การค้นหาและเรียบเรียงข้อสนับสนุนทรรศนะของตน
4. การชี้ให้เห็นจุดอ่อนและความผิดพลาดของทรรศนะของฝ่ายตรงข้าม
การวินิจฉัยเพื่อการตัดสินข้อโต้แย้ง
1. พิจารณาเฉพาะเนื้อหาสาระ ที่แต่ละฝ่ายนำมาโต้แย้งกัน ผู้วินิจฉัยจะไม่นำความรู้และประสบการณ์ของตนเข้ามาใช้เลย เช่นตัดสินการโต้วาที การตัดสินของผู้พิพากษาในคดีต่างๆ
2. วินิจฉัยโดยใช้ดุลพินิจของตน เช่นการตัดสินใจเลือกพรรคการเมือง การตัดสินเพื่อลงมติในที่ประชุม
มารยาทในการโต้แย้ง
1. ไม่ใช้อารมณ์ คำว่าแพ้หรือชนะ ในการโต้แย้ง หมายถึงแพ้ชนะกันด้วยเหตุผล ผู้โต้แย้ง จึงต้องคอยคุมอารมณ์ให้สงบ วางจิตใจให้เป็นกลาง มองดูที่เหตุผลเป็นสำคัญ การโต้แย้งใช้เหตุผล การโต้เถียงใช้อารมณ์
2. มีมารยาทในการใช้ภาษา โดยเฉพาะโต้แย้งกับผู้ที่มีอาวุโสกว่า หรือเป็นบุคคลที่ควรเคารพนับถือ
เราต้องใช้ภาษาด้วยความระมัดระวังให้สุภาพ เพื่อแสดงความอ่อนน้อม ต่อบุคคลผู้นั้น
2. เขียนแสดงความคิดเห็นโต้แย้ง เรื่องต่าง ๆ ในชีวิตประจำวัน
1. ใช้คำถาม
2. ใช้แบบทดสอบ