หลักการวิเคราะห์วิจารณ์วรรณคดีและวรรณกรรมเบื้องต้น
1. ความหมายของการวิเคราะห์วรรณกรรม
การวิเคราะห์ หมายถึง การพิจารณาตรวจตรา แยกแยะและประเมินค่า ซึ่งจะเกิดประโยชน์ต่อผู้วิเคราะห์ในการนำไปแสดงความคิดเห็น อภิปรายข้อเท็จจริงให้ผู้อื่นทราบ
2. แนวในการวิเคราะห์วรรณกรรม
2.1 ความเป็นมาหรือประวัติของหนังสือและผู้แต่ง เพื่อช่วยให้วิเคราะห์ในส่วนอื่น ๆ
2.2 ลักษณะคำประพันธ์
2.3 เรื่องย่อ
2.4 เนื้อเรื่อง ให้วิเคราะห์เรื่องในหัวข้อต่อไปนี้
2.5 แนวคิด จุดมุ่งหมาย เจตนาของผู้เขียนที่ฝากไว้ในเรื่อง ซึ่งต้องวิเคราะห์ออกมาก
2.6 คุณค่าของวรรณกรรม โดยปกติแบ่งออกเป็น 6 ด้านใหญ่ ๆ และกว้าง
3. การวิเคราะห์คุณค่าของวรรณคดีและวรรณกรรม
การวิเคราะห์ หมายถึง การพิจารณาองค์ประกอบทุกส่วน โดยวิธีแยกแยะรายละเอียดต่าง ๆ ตั้งแต่ถ้อยคำสำนวน การใช้คำ ใช้ประโยค
การวิจารณ์ หมายถึง การพิจารณาเทคนิคหรือกลวิธีที่แสดงออกมานั้นให้เห็นว่าน่าคิด น่าสนใจ น่าติดตาม มีชั้นเชิง ยอกย้อนหรือตรงไปตรงมา
การวิจารณ์งานประพันธ์ หมายถึง การพิจารณากลวิธีต่าง ๆ ทุกอย่างที่ปรากฏในงานเขียน ซึ่งผู้เขียนแสดงออกมา อย่างมีชั้นเชิง โดยผู้วิจารณ์จะต้องแสดงเหตุผลที่จะชมเชยหรือชี้ข้อบกพร่องใด ๆ ลงไป
3.1 การพิจารณาคุณค่าด้านวรรณศิลป์
3.2 การวิจารณ์คุณค่าด้านเนื้อหาสาระ
3.3 การพิจารณาคุณค่าด้านสังคม
3.4 การนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน
1. วิเคราะห์รายละเอียดเรื่องตามความสมเหตุสมผลและการลำดับความ
2. วิจารณ์ความเป็นไปได้ของเรื่อง
1. ใช้คำถาม
2. พูดวิจารณ์